Van kasteel naar vierkamerappartement

Stel je voor dat we allemaal geboren worden als kasteel. Een kasteel dat bestaat uit duizenden prachtige kamers. Grote en kleine kamers, luxe ingerichte en sobere kamers, zolderkamers en kerkers, alles is aanwezig. We zijn allemaal in potentie een kasteel, met evenzoveel talenten, kwaliteiten en eigenschappen, verhalen en herinneringen als kamers.

Luidruchtig rondrennend in ons kasteel treffen we een van onze ouders aan, die zegt: “Wat ben je toch altijd luidruchtig, kan het wat minder?” En omdat we als kind graag de liefde van onze ouders willen behouden sluiten we de kamer van luidruchtigheid. En misschien stoppen we niet alleen met schreeuwen en rondrennen, maar verliezen we zelfs onze stem, onze energie en ons enthousiasme. Gaandeweg het leven sluiten we diverse kamers en verbannen deze naar de schaduw, omdat we ons graag aan de normen van onze omgeving aan willen passen. Totdat we slechts nog een vierkamerappartement zijn (naar Debbie Ford – Licht op de Schaduw). 

De schaamte voorbij

Alles wat niet perfect aan jezelf is dient verstopt te worden. Onze imperfecties worden dan iets om je voor te schamen. Brene Brown zegt hierover: ‘Schaamte is dat benauwde gevoel dat ons, wanneer we erdoor worden overspoeld, het idee geeft dat we heel klein, waardeloos en nooit goed genoeg zijn’. Schaamte is het tegenovergestelde van zelfacceptatie en eigenwaarde. Schaamte gaat over de angst je ware gezicht te laten zien, je onzekerheden te delen, en jezelf laten zien in al je kwetsbaarheid, imperfectie en lulligheid. We zijn volgens Brown bang dat mensen ons niet meer mogen als ze de waarheid horen over wie we zijn. Wanneer ze horen over onze luiheid, zelfkritiek, zelfingenomenheid en ijdelheid of onze neiging tot bekritiseren, roddelen of veroordelen. We hebben allemaal lelijke kanten, maar het voelt nogal gevaarlijk om deze te laten zien… Want: ‘Als ik echt authentiek mezelf laat zien, in al mijn mooie, maar ook lelijke kanten, houden ze dan nog wel van mij? Hoor ik er dan nog wel bij?’

Maar wanneer we denken dat we slechts een vierkamerappartement zijn, maken ons letterlijk klein en leven niet ons potentieel. Dit kan leiden tot diverse klachten variërend van een vaag gevoel van zinloosheid, verveling of onbehagen tot ernstige vermoeidheid, lethargie, gevoelens van boosheid, frustratie, eenzaamheid, etc. Onze schaduw verkennen, en daarmee weer kamers onszelf toe-eigenen leidt tot een gevoel van ruimte. Ruimte om te zijn wie je bent, met alles wat dat inhoud. Persoonlijk leiderschap is op je gemak zijn met wie je bent, met zowel je donkere als je lichte kant. 

Schatgraven in de schaduw

Om groot en vrij te worden, moeten we blijkbaar door het stof kruipen van onze eigen donkere kerkers. Maar hoe krijg je zin in om dat te doen? Wat levert het je op?

Het beste argument is misschien wel energie: het levert energie op. Je houdt energie over. Het fascinerende aan de schaduw is dat juist het onder ogen zien van onze minder aangename kanten leidt tot zelfvertrouwen, vrijheid en autonomie. Het accepteren van onze rottige eigenschappen en neigingen (en er om kunnen lachen) geeft ruimte en lucht: we hoeven niet perfect te zijn, we mogen fouten maken en we zijn helemaal goed zoals we zijn. En in plaats van onszelf vol schaamte achter het behang te plakken, kunnen we blijven en alles aangaan wat op ons pad komt.

Je kan je schaduw leren kennen door je af te vragen op wie of wat je sterk emotioneel of afkeurend reageert. Die eigenschappen die je in anderen afkeurt of misschien zelfs veracht, bevinden zich waarschijnlijk in jouw eigen schaduw.  En er zijn grofweg twee manieren waarop je de ergernis of afkeuring van anderen kunt duiden bij jezelf. Geurtz zegt hierover in zijn boek ‘Verslaafd aan liefde’: In het algemeen geldt: als je je ergert aan iemands gedrag is dat óf omdat je zelf onbewust ook zo bent (maar het niet ziet van jezelf) óf omdat je zelf heel bewust niet zo wilt zijn (je hebt het weggestopt/afgewezen in jezelf).

Zo kan het zijn dat je bijvoorbeeld sterk kritisch gedrag bij anderen als ontzettend irritant ervaart, en dat dit betekent dat de criticus in jezelf onderdrukt is. Hoe onbewuster (en krachtiger onderdrukt) de eigenschap bij jezelf is, des te heftiger je zal reageren op deze eigenschap bij anderen. En de kans is groot dat je bijvoorbeeld onder spanning of stress onbewust zelf kritisch gedrag vertoont.

De scherpe randjes van je schaduwkanten gaan er af wanneer je deze herkent en erkent. En in elke schaduwkant zit een parel verborgen, die dan ruimte krijgt. Gierigheid heeft als parel bijvoorbeeld het vermogen om goed om te gaan met schaarse middelen. Luiheid heeft als parel relaxtheid en in drammerigheid zit daadkracht verborgen. En de superheld die de schaamte voorbij is mag fouten maken en kwetsbaar zijn.

Dans alsof niemand toekijkt. Zing alsof niemand luistert. Heb lief alsof je nooit bent gekwetst.

– Mark Twain –

Persoonlijk Leiderschap

De sleutel tot persoonlijke en professionele groei is vooral te vinden in het verwerven van zelfkennis. Hoe meer we over onszelf leren, des te vrijer en stabieler we ons kunnen bewegen in het leven. Zelfkennis bestaat uit inzicht hebben in je talenten, je eigenaardigheden, maar ook in je minder prettige kanten en onhebbelijkheden. Hoe groter je zelfkennis is, des te minder je wordt verrast door conflicten, feedback of plotselinge grote emoties. Je kunt het beter plaatsen en hebt meer zicht op hoe de zaken in je leven met elkaar samenhangen. Een deel van de weg naar persoonlijk leiderschap voert langs het onderzoeken en omarmen van je eigen schaduwkanten.